Na początku był pomysł
Kolejny dzień w pracy, kolejna konsultacja, kolejna diagnoza. Pytania zadawane przez rodziców - co mam zrobić, skoro syn/córka nie chce mówić? Ile powinno mówić dwuletnie dziecko? Czy to normalne, że on/ona śpi z otwartą buzią? Jak nauczyć moje dziecko czytać? Czy zerówkowicz musi znać litery? On/ona nie chce ze mną w domu powtarzać słówek. Te i wiele innych pytań oraz zagadnień pojawia się praktycznie na każdym prowadzonym przeze mnie spotkaniu. Chcąc ułatwić rodzicom przysłowiowe “trzymanie ręki na pulsie” w pewnym momencie pomyślałam o stworzeniu poradnika, który poruszałby kompleksowo zagadnienia rozwoju dziecka i rozwoju mowy oraz rozwiewał potencjalne wątpliwości na najczęściej zadawane mi pytania. Szesnaście lat pracy z dziećmi, w tym dwanaście w charakterze logopedy, dały mi całkiem spory zasób wiedzy i praktyki, żeby zmierzyć się z takim pomysłem.
Pierwszym poważnym krokiem do pracy nad poradnikiem było skonstruowanie konspektu, wstępnego zarysu treści jakie miały się w nim znaleźć. Choć bardzo zależało mi na praktycznym aspekcie ujętych w nim informacji, zdałam sobie sprawę z tego, że najpierw muszę rodzicom dostarczyć podstawową wiedzę o rozwoju dziecka i rozwoju mowy, bo inaczej trudno będzie im mieć punkt odniesienia, co w danym wieku jest problemem czy trudnością, a co nie. Chcecie dowiedzieć się, co jest w środku poradnika? Zapraszam do lektury!
Część teoretyczna
Chcąc ująć kompleksowo to, co stanowi tło dla rozwoju mowy w części teoretycznej skupiłam się na przedstawieniu rozwoju dziecka od momentu narodzin do momentu rozpoczęcia przez nie nauki szkolnej. W poszczególnych rozdziałach omawiam umiejętności osiągane przez dziecko w danym wieku, a także rozwój mowy na danym etapie. Być może część z was będzie zdziwiona rozdziałem dotyczącym pierwszego roku życia - wszak dziecko w powszechnej opinii w tym wieku jeszcze nie mówi! Spokojnie, już wyjaśniam. Logopeda to nie tylko ktoś od was wymowy. Logopeda może pomóc w trudnościach w karmieniu (jeśli wynikają one z zaburzeń w obrębie obszaru, który leży w jego kompetencjach), doradzi w wyborze pierwszej łyżeczki czy też pomoże rozszerzać dietę. No dobrze, ale jak to się ma do mowy? - można by zapytać. Bazowe umiejętności, takie jak gryzienie, żucie, połykanie i inne są podwaliną pod późniejszy rozwój artykulacji, zatem ten obszar będzie bardzo interesował logopedę. Dodatkowym obszarem zainteresowań terapeuty w tym okresie będzie rozwój komunikacji. Mowa jest tylko jednym z jej przejawów. Zanim pojawią się pierwsze słowa logopeda przygląda się takim rzeczom jak kontakt wzrokowy, gaworzenie, itp.
Wymienione powyżej umiejętności to tylko kilka przykładów zagadnień jakie poruszam w części teoretycznej. Na końcu każdego rozdziału znajdziecie krótką ściągawkę z najważniejszymi sygnałami zwiastującymi potencjalne problemy. W kolejnych rozdziałach znajdziecie także odpowiedzi na pytania o liczbę słów, które powinien wypowiadać 2 i 3-latek, informacje na temat tego jakie zdania tworzy przedszkolak, kiedy u dziecka rozwija się umiejętność opowiadania oraz w jakim momencie i w jakiej kolejności w rozwoju pojawiają się poszczególne głoski języka polskiego. Opowiadam również o tym jakie są najczęściej występujące zaburzenia mowy występujące u przedszkolaków i dlaczego logopeda wysyła was do…. fizjoterapeuty.
Część praktyczna
Muszę wam się przyznać, że to moja ulubiona część tego poradnika! Jest świetnym podsumowaniem mojej wieloletniej praktyki i jestem bardzo zadowolona z faktu, że mogłam się podzielić moimi sposobami zarówno na naukę komunikacji jak i utrwalanie poprawnej wymowy. Ideą tej części było zdjęcie z ramion rodziców poczucia, że muszą mieć oni jakieś wyjątkowe umiejętności i coraz to nowe zabawki, aby zachęcić dziecko do wspólnych aktywności. Dobierając zabawy skupiłam się na tym, aby do ich przeprowadzenia potrzebnych było jak najmniej przedmiotów, a te, które są potrzebne, żeby znajdowały się w każdym domu, w którym mieszkają dzieci. Nie znajdziecie tutaj propozycji zabaw z drogimi i wymyślnymi gadżetami, ja zachęcam was do skorzystania z takich zwykłych przedmiotów jak koc, pluszaki, karton, pudełko po butach czy miska z wodą. A w przypadku starszaków do większości proponowanych aktywności w ogóle nie potrzebujecie żadnej rzeczy!
Pisząc rozdziały o zabawach chciałabym was przekonać, że macie w rękach najważniejsze “narzędzie”, które motywuje dzieci - RELACJĘ. To wasza więź z dzieckiem, w połączeniu z odrobiną żartu, teatralności, elementu zaskoczenia, autentycznego zaangażowania i dobrego humoru daje rezultat w postaci możliwości nauki komunikacji czy też utrwalania poprawnej wymowy.
Gotowość szkolna
Dwa rozdziały poradnika zostały poświęcone zagadnieniu tak zwanej “gotowości szkolnej”. Być może na pierwszy rzut oka niewiele ma to wspólnego z mową czy logopedią, ale wychodząc naprzeciw wspomnianym wcześniej zapytaniom rodziców postanowiłam pochylić się nad tym zagadnieniem. W tych rozdziałach znajdziecie zarówno wiedzę na temat tego jakie umiejętności powinno posiadać dziecko kończące klasę 0, jak i propozycje zadań i aktywności, które pomogą wam zniwelować ewentualne trudności w zakresie przyszłej nauki czytania i pisania.
Słowniczek
Ponieważ doskonale zdaję sobie sprawę z faktu, że wiele z pojęć pojawiających się w mojej książce nie jest dla przeciętnego czytelnika tak oczywista jak dla mnie na końcu poradnika znajdziecie słowniczek pojęć, którymi posługuję się we wcześniejszych rozdziałach. Pomoże wam to z pewnością w lepszym zrozumieniu czytanego tekstu.
A na zakończenie
Oddaję w wasze ręce książkę będącą podsumowaniem mojej wieloletniej praktyki. Moim celem było pokazanie wam, rodzicom, jak ważnym jesteście ogniwem we współpracy waszego dziecka z logopedą. To wy je najlepiej znacie, to wy macie okazję obserwować je na co dzień i to wy możecie jako pierwsi wychwycić niektóre nieprawidłowości. Macie też ogromny potencjał aby wspierać wasze dziecko w podejmowanie wysiłku jakim jest nauka mowy czy ćwiczenie poprawnej artykulacji. Mam nadzieję, że moja książka będzie dla was cenną pomocą w tym zakresie. Książkę znajdziecie w większości internetowych księgarni. Miłej lektury!
Sabina Baranowska
autorka