Rodzicu! Nie jesteś sam
Nie jest łatwo być rodzicem, szczególnie obecnie, gdy otaczający nas świat zmienia się szybciej niż kiedykolwiek w dziejach. Współcześnie dzieci mają przywilej korzystania z wielu dóbr, ale zarazem narażone są na trudności, z którymi inne pokolenia nie musiały się nigdy wcześniej mierzyć (np.: narażenie na światło niebieskie, przetworzona żywność, zanieczyszczenia, wysokie wymagania edukacyjne itp.). Być rodzicem w obecnym świecie nie jest łatwo. Wiąże się to z bezustannym szukaniem balansu w pędzącym świecie. Niekiedy zatrzymują nas w tym biegu właśnie dzieci, gdy wielkie problemy tych małych ludzi wymagają uwagi dorosłych. Niektóre uda się rozwiązać samemu, a przy innych warto wesprzeć się pomocą specjalistów takich jak psycholog. O tym jak wygląda takie wsparcie, jakie mogą być jego formy i czego można się spodziewać przeczytacie w poniższym artykule.
Pierwsza konsultacja u psychologa - czego się spodziewać?
Czy warto obawiać się krytyki? Pierwszorazowa wizyta konsultacyjna u psychologa już sama w sobie może być stresującym wydarzeniem. Wiele myśli może kłębić się w głowach, szczególnie gdy spotkanie dotyczyć ma trudności dziecka. Warto pamiętać, że głównym zadaniem osoby pomagającej jest zrozumienie, zarówno sytuacji dziecka, jak i rodziny. Więc aby móc rozpoznać, z czego wynika zachowanie problemowe i zaproponować rozwiązania, terapeuta potrzebuje mieć rodziców za sprzymierzeńców. Wykazuje się zatem życzliwością, zainteresowaniem i szacunkiem, a jego priorytetem jest dobro dziecka.
O co mogę zostać zapytana/zapytany?
Tak jak każda relacja, tak i relacja terapeutyczna zaczyna się od wzajemnego poznania się. Niczym zaskakującym więc nie będzie to, że w dalszym kroku poznający się chcą się czegoś o sobie dowiedzieć. Psycholog pyta rodziców w czym mógłby być przydatny, słucha i dopytuje żeby zebrać różne informacje dotyczące:
opowieści o życiu dziecka,
zasobów i mocnych stron,
aktualnych trudności i dotychczasowych sposobów radzenia sobie z nimi,
emocjonalnego klimatu rodziny.
Czy na pierwsze spotkanie mam przyjść z dzieckiem?
Nie. Na pierwsze spotkanie zapraszani są zazwyczaj sami opiekunowie, odpowiadający za dziecko. W kolejnym dopiero kroku następuje spotkanie z dzieckiem i próba spojrzenia na świat jego oczami. Maluch nie potrafi jeszcze opowiedzieć o sobie, niektórych tematów nie powinien słyszeć, a forma 50 minutowej rozmowy na pewno będzie dla niego nużąca.
Co się dzieje po konsultacjach wstępnych?
Spotkania wstępne są już solidną podstawą dla ukierunkowywania pracy terapeutycznej. Po wprowadzeniu jest czas na przekazanie informacji zwrotnych i uzgodnienie tzw. “kontraktu”, czyli słownej umowy, dotyczącej tego, na jakich zasadach będą się odbywały, jak będą wyglądały i czego będą dotyczyły, dalsze spotkania. Rodzice otrzymują wówczas informacje zwrotne od terapeuty, zarys planu terapii oraz/lub dodatkowe zalecenia np. kontaktu z innymi specjalistami. Psycholog wskazuje zaobserwowane zasoby i obszary wymagające szczególnej uwagi. Tłumaczy jak deficyty mogą objawiać się lub wpływać na funkcjonowanie rodziny oraz przedstawia formy leczenia.
Dlaczego konsultacje wstępne wymagają kilku spotkań?
Jest to bardzo ważny etap, ponieważ w jego trakcie nie tylko psycholog poznaje rodzinę, ale i vice versa. Ostatecznie obie strony podejmują decyzję o dalszej współpracy lub jej braku. Szczególnie wtedy gdy rodzice nie mają sprecyzowanych oczekiwań, ważne jest by odpowiednią ilość czasu poświęcić na określenie tego, co jest możliwe do realizacji, jakimi sposobami będzie to osiągane i jakich efektów możemy się spodziewać.
Mam konkretny problem i potrzebuję porady. Czy mogę przyjść tylko raz?
Tak. Zdarza się, że konsultacja psychologiczna jest jednorazowym spotkaniem. Tak bywa, gdy kluczową potrzebą jest jasna odpowiedź na aktualną trudność lub poradnictwo psychologiczne dotyczące wąskiego problemu. W głównej mierze uzależnione jest to od oczekiwań rodziców. Rola osoby wspierającej może wtedy przybrać charakter:
psychoedukacyjny, wówczas polega na przekazywaniu wiedzy psychologicznej dotyczącej rozwoju, zaburzeń lub ich leczenia.;
informacyjny, wtedy skupienie pada na udzieleniu szczegółowych informacji np. pokierowania do konkretnych specjalistów (psychiatry, terapeuty integracji sensorycznej itp.);
interwencyjny, w takim wypadku głównym jej zadaniem jest udzieleniu dyrektywnych wskazówek lub doraźnego wsparcia komuś, kto znalazł się w trudnej sytuacji życiowej i jest w kryzysie.
Terapia psychologiczna dziecka
Terapeuta będzie starał się pomóc dzieciom w rozwijaniu umiejętności społecznych i emocjonalnych, wykorzystując techniki, takie jak rodzinne terapie narracyjne, rodzinna terapia systemowa, terapia rodzeństwa i rodzicielska oraz inne narzędzia terapeutyczne. Terapia dzieci i młodzieży jest rodzajem psychoterapii, który skupia się na potrzebach specjalnych grupy wiekowej i pomaga im rozwijać swoje umiejętności społeczne, radzić sobie z trudnymi emocjami i nauczyć się jak rozwiązywać rodzinne problemy.
Co się kryje pod tą nazwą?
Jest to ogół oddziaływań terapeutycznych, ukierunkowanych na ogólną poprawę samopoczucia, poziomu funkcjonowania i rozwoju dziecka. Nadrzędnym ich celem jest stworzenie warunków do nauki zarządzania trudnymi emocjami (np.: złość, lęk, smutek), rozwijania umiejętności społecznych i kompetencji wewnętrznych.
Po co terapia, skoro chcę tylko żeby dziecko się dobrze zachowywało?
Często oczekiwania rodziców, skupiają się głównie na zniwelowaniu zachowania problemowego występującego u dziecka. To przecież jasne - wszyscy chcemy by nie było zachowań niepożądanych, a dzieci były szczęśliwe. Niestety, kierowanie zachowaniem drugiego człowieka, nawet w nurcie behawioralnym, nie jest łatwe. Warto zastanowić się czy oczekujemy mechanicznej zmiany samego zachowania, czy - tak naprawdę - zależy nam na zmianie przekonań, żywionych uczuć lub rozwój pożądanych kompetencji i zasobów. Taka refleksja może rzucić nowe światło na dalsze działania, a niekiedy już sama w sobie potrafi być przydatna dla rodziców w rozumieniu emocji swojego dziecka. Relacje oparte o bezpieczną więź motywują wewnętrznie, bo każde dziecko chce być dobre dla swoich rodziców. Czasem by mu pomóc dorośli muszą najpierw zmienić swoje zachowanie i dać dziecku możliwość doświadczania siebie w bezpiecznych relacjach z innymi. Terapia psychologiczna ma mieć między innymi taką rolę.
Jakie są możliwe formy terapii psychologicznej?
Psychoterapia indywidualna dziecka
Psychoterapeuta poznając psychiczny świat dziecka na spotkaniach indywidualnych, skupia się na zapewnianiu dziecku korektywnych doświadczeń poprzez zabawę, kreatywność i jasne granice. Pozostaje w kontakcie z rodzicami, którzy są informowani o stosowanych metodach pracy terapeutycznej i jej etapach, a także uzyskują wskazówki dotyczące wspierania rozwoju ich dziecka na co dzień.
Psychoterapia rodzinna
Prowadzona jest w podejściu systemowym, uwzględnia wszystkich członków rodziny. Spotkania odbywają się rzadziej niż co tydzień, ale powinni być na niej obecni wszyscy członkowie rodziny. Skupienie pada na jakość relacji między nimi. Ważne jest założenie mówiące o tym, że zmiana zachowania jednego z jej członków pociąga za sobą zmianę zachowania pozostałych osób. Terapia rodzinna jest szczególnie zalecana w przypadku zaburzeń zachowania, gdy problem ujawnia się u dziecka oraz wtedy kiedy rodzina przeżywa kryzys (np.: konflikt, rozwód, choroba, śmierć, zmiana sytuacji życiowej, itp.).
Poradnictwo rodzicielskie i trening umiejętności wychowawczych
Skupia się na analizowaniu dotychczasowych lub wprowadzaniu nowych strategii wychowawczych, rozszerzaniu repertuaru reakcji i sposobów komunikowania się dorosłych w stosunku do dziecka. Współpraca rodziców jest więc niezbędna dla stworzenia środowiska, w którym nieadaptacyjne zachowanie zostanie zrozumiane lub zniwelowane, a tracąc swoją funkcję nie będzie więcej powtarzane. Ta forma pomocy adresowana jest również do tych rodziców, którzy mają wątpliwości, co do tego, czy właściwie pełnią swoją rodzicielską rolę. Celem spotkań jest zaznajomienie z metodami wychowawczymi, które będą wspierały rozwój dziecka, ale również zapewnią dobrą atmosferę domową i będą wzmacniały rodziców w ich rolach.
Inne narzędzia
Terapia rodzeństwa lub terapia rodzicielska są równie użytecznymi sposobami prowadzenia terapii z wyszczególnionym podsystemem rodziny.
Mimo iż, na pierwszy rzut oka, wydawać by się mogło, że różnice dotyczące poszczególnych oddziaływań są subtelne, to jednak po zastanowieniu się - korelują z odmiennymi oczekiwaniami, rezultatami i sposobami osiągnięcia zamierzeń.
Od czego zależy to, jaka forma terapii zostanie zaproponowana?
Podstawową rolę odgrywa potrzeba i trudność z jaką rodzice się zgłaszają.
W dalszej kolejności uwzględnia się oczekiwania rodziców.
Kolejnym aspektem jest doświadczenie terapeuty i główny nurt, w jakim pracuje psychoterapeuta (systemowy, psychodynamiczny, poznawczo-behawioralny, integratywny). Określają one warsztat jego pracy. Warto zapytać terapeutę o wykształcenie i doświadczenie, by jak najlepiej dopasować pomoc psychologiczną do swoich oczekiwań.
Może się zdarzyć, że psycholog nie podejmie się pracy z daną osobą, orientując się, że jej oczekiwania nie odpowiadają temu, co może on zaproponować. Wówczas wskaże inną, rekomendowaną przez siebie osobę, która mogłaby pomóc.
Mam nadzieję, że powyższe informacje będą dla Państwa przydatne. A ewentualne poczucie niepewności czy niepokoju zostało zniwelowane. Serdecznie zapraszamy na konsultacje psychologiczne, podczas którym możemy wspólnie zastanowić się nad nurtującymi Państwa pytaniami.
Anna Słońska
psycholog, psychoterapeuta w trakcie szkolenia
Comments