Kolejny punkt widzenia zawsze poszerza horyzonty. Perspektywa innej osoby zawsze wnosi dodatkową jakość i wartość. Jak bardzo można skorzystać z wrażeń i opinii owych osób zależy w głównej mierze od otwartości na komunikaty i umiejętności podjęcia nad nimi refleksji bez odruchu obronnego, no może z jak najmniejszym odruchem obronnym.
Praca terapeutyczna jest tym rodzajem aktywności zawodowej, która zobowiązuje specjalistę do diagnozy trudności z jakimi zgłasza się klient oraz, następnie, permanentnej re-diagnozy owej sytuacji zdrowotnej i, w przypadku dzieci, rozwojowej. Praca stricte terapeutyczna bazuje na tych precyzyjnie zidentyfikowanych przejawach i powodach dolegliwości lub deficytów. Wiedza, doświadczenie, ciągłe doszkalanie pomaga fachowcowi działać skutecznie, tak skutecznie, jak tylko potrafi. Niemniej, specjalista jest „tylko” człowiekiem, a więc jest także omylny, jest niedoskonały, jest zróżnicowany w rozkładzie swoich mocnych i słabych stron. I to jest w porządku. To jest aspekt realności. Ale wywołuje on kolejne zobowiązanie – tym razem do permanentnej czujności i krytycyzmu wobec własnej pracy.
Weryfikacja i ciągłe zadawanie pytań
Superwizje to taki wynalazek polegający na relacjonowaniu swojej pracy zawodowej specjaliście o analogicznym wykształceniu i wyższych kwalifikacjach, najlepiej z oficjalnym tytułem superwizora. Pozwala uzyskiwać wsparcie w trudach i odpowiedzialnościach towarzyszących pracy z drugim człowiekiem. Daje możliwość uzyskania dodatkowej kompetentnej opinii na temat dokonanej diagnozy, prowadzonej terapii, efektów leczenia. Postawić pytania – czy aby dobrze to widzę? Właściwie rozumiem? I co najważniejsze – usłyszeć inny punkt widzenia. Punkt widzenia z zewnątrz, z dystansu – bezcenny. Uczestnicząc w superwizji specjalista pozwala wyższemu w hierarchii zawodowej koledze, koleżance symbolicznie zaglądnąć do gabinetu, gdzie toczy się praca z klientem, oraz do swojej poznawczej reprezentacji realizowanej pracy. Wysłuchanie informacji zwrotnych, usłyszenie interpretacji, sugestii bywa trudne. Jest to niekomfortowa sytuacja zauważenia popełnianych błędów, zaniechań, uchybień równocześnie dająca komfort udoskonalenia pracy z pacjentem.
Wartość pracy zespołowej
Superwizje posiadają także swoją odsłonę mniej formalną, mniej prawomocną, ale bardzo ważną i użyteczną – to tak zwane superwizje koleżeńskie, zebrania zespołów do spraw dziecka/ pacjenta, konsultacje. Umówione, ustalone, na poważnie i na serio, nie w drzwiach, nie w przerwach, nie przypadkiem, bo akurat mam okienko, nie jako impulsywne werbalne odreagowania bieżących sukcesów i frustracji. Superwizje koleżeńskie mogą być prowadzone w zespołach specjalistów pracujących w jednej instytucji, ale równie dobrze mogą stanowić spotkanie fachowców uprawiających swoją profesję w zupełnie różnych miejscach, placówkach. Najczęściej z takiej formy wsparcia korzystają osoby tego samego zawodu. Niemniej, nie jest to regułą. Niekiedy takie superwizje dotyczą danego podopiecznego, pozwalają zobaczyć go w szerszej perspektywie, z wielu punktów widzenia i dzięki temu lepiej zrozumieć jego funkcjonowanie, tak trudności jak i zasoby.
Rola psychologa w zespole terapeutów
Koleżeńskie superwizje, gdzie jednym z uczestników jest psycholog, są bardzo istotnym elementem w pracy terapeutycznej z dziećmi. Bowiem w każdej takie terapii będą występowały interakcje pomiędzy specjalistą i podopiecznym, interakcje która przekształcą się w relację – jedno z podstawowych narzędzi, wręcz prerekwizyt pracy terapeutycznej. Czy to w gabinecie logopedy, sali integracji sensorycznej, rehabilitanta, fizjoterapeuty, terapeuty pedagogicznego – wszędzie tam relacja stanowi przygrywkę, a następnie tło do wszelkich działań korygujących i stymulujących rozwój. Będąc w relacji jest się jej wewnętrznym uczestnikiem, kreuje się ją, zarządza nią, ulega się jej aspektom, czerpie się z niej, inwestuje w nią. Jest tu przepływ drogocennej energii psychicznej, która może w dalszej kolejności wpływać na stan fizyczny. Gdy pojawiają się trudności, frustracje, wyzwania w tejże relacji, dobrze jest mieć możliwość uzewnętrznienia jej poprzez opowiedzenie, a następnie posłuchanie o niej od kogoś, kto zawodowo zajmuje się relacjami, czyli od psychologa bądź psychoterapeuty.
Marcelina Jóźwiak
psycholog, psychoterapeuta
Przeczytaj więcej o pracy psychologa w Centrum Toto.