Twoje dziecko jest w wieku przedszkolnym lub szkolnym i ma zdiagnozowaną wadę wymowy. Chodzicie do logopedy, dostajecie karty pracy i słówka do powtarzania, sumiennie staracie się wypełniać zalecenia specjalisty. W terapii wad wymowy kluczem do sukcesu jest systematyczność i wielokrotność powtórzeń normatywnej realizacji tak, aby nowy i prawidłowy wzorzec artykulacyjny został zautomatyzowany. Niestety, wszyscy potrafimy sobie wyobrazić jak szybko można się znudzić beznamiętnie powtarzając słówka z zeszytu. Wychodząc naprzeciw takim trudnościom proponujemy ćwiczenia logopedyczne, które możesz wykonywać wszędzie, a które urozmaicą automatyzację poprawnej wymowy! Możesz je wykonywać jadąc autem, pociągiem, autobusem, siedząc na tarasie, wylegując się na kanapie, nudząc się w kolejce w poczekalni u lekarza. Pamiętaj, żeby przed rozpoczęciem zabawy przypomnieć dziecku o zwracaniu uwagi na poprawną realizację głosek!
Alfabet
Gra słowna dla starszych dzieci, raczej zerówkowych i szkolnych. Znamy ją wszyscy. Polega na naprzemiennym wypowiadaniu słów zaczynających się ostatnią głoską poprzedniego słowa (ananas-syrop-projektor-remik itd.). Grę można utrudnić zawężając zasób słów do konkretnej kategorii np. jedzenie i picie, zwierzęta.
Wydaje mi się, że widzę…
Gra polegająca na tworzeniu definicji bądź opisu rzeczy znajdujących się w naszym otoczeniu bez użycia nazwy tychże. Załóżmy, że jedziemy autem, a na horyzoncie widać pędzący po torach pociąg. Stwórzmy zatem jego definicję – „wydaje mi się, że widzę coś długiego, co ma koła, przemieszcza się z dużą prędkością i jedzie po torach”. Czy to pociąg? Bingo! Stopień trudności zagadek i definicji dostosowujemy do wieku i możliwości naszego dziecka.
Powtarzanie coraz dłuższych zdań
W tej zabawie możemy ćwiczyć nie tylko poprawną artykulację, ale także pamięć słuchową. Zaczynamy od pojedynczego słowa. Może być nim czasownik, rzeczownik, przymiotnik. W każdej rundzie uczestnik najpierw powtarza co powiedział poprzednik, a następnie dodaje od siebie kolejne słowo.
Pan.
Pan stoi.
Stary pan stoi.
Stary pan stoi na przystanku.
Stary pan stoi na przystanku autobusowym.
Stary pan stoi na przystanku autobusowym i czeka.
Stary pan stoi na przystanku autobusowym i czeka na autobus.
I tak dalej, i tak dalej. Gra kończy się wtedy, gdy jeden z uczestników pomyli się podczas powtarzania, a wtedy…. można zacząć od nowa ;)
Wymyślanie słów z danej kategorii
Gra podoba nieco do alfabetu, ale prostsza przez co odpowiednia nawet dla młodszych przedszkolaków. Polega na wymienieniu 1,2,3 lub więcej słów z danej kategorii, np. zwierzęta, kolory, co można zjeść na śniadanie, owoce, itd. Grę można utrudnić na dwa sposoby – wprowadzając zasadę, że słowo z danej kategorii musi zaczynać konkretną głoską (zwierzęta rozpoczynające się głoską K) lub też wprowadzając trudniejsze kategorie (miasta, budynki).
Błędne wypowiedzi i ich poprawianie
To świetna zabawa utrwalająca nie tylko poprawną wymowę, ale także ucząca autokontroli słuchowej. Dorosły celowo niepoprawnie wypowiada jakieś zdanie, np. Szara mysz mieska w siafie. Zadaniem dziecka jest wyłapać błędy w wypowiedzi i powiedzieć poprawne zdanie. Jeśli umiejętności dziecka na to pozwalają, można śmiało zamieniać się rolami.
Wymyślanie słów na daną głoskę
Zabawa podobna nieco do znanej nam wszystkim gry w „państwa-miasta”. Jeden z uczestników w myślach przeskakuje po kolejnych literach alfabetu. Drugi, mówiąc w pewnym momencie STOP, zatrzymuje go na konkretnej literze. Zadaniem uczestników jest podać 1,2,3,5 (dowolna liczba) słów rozpoczynających się daną głoską.
Śmieszne zdania – dokańczanie zdań
Z doświadczeń gabinetowych wiem, że dzieci lubią wygłupy i absurdy ;) Ta zabawa na to pozwala! Zasady są proste – jeden z uczestników wymyśla dziwny/śmieszny początek zdania, a druga osoba ma je dokończyć tak, aby uczynić je jeszcze bardziej śmiesznym bądź absurdalnym. Np. Ślepy ryś – łowi kalosze w polu kukurydzy. Zamieniajcie się rolami, żeby zobaczyć kto wymyśli śmieszniejsze zakończenia!
Opowiadanie historii
Zabawa polegająca na naprzemiennym wymyślaniu dalszej części opowiadanej historii. Jeden z uczestników zaczyna snuć opowieść, a zadaniem drugiego jest dopowiedzieć jej dalszą część. Np.:
Pewnego razu stara żyrafa postanowiła uciec z ZOO.
Nie wiedziała dokąd pójść więc zaczepiała ludzi na ulicy prosząc ich o radę.
Ludzie byli bardzo zdziwieni i przestraszeni, dlatego zamiast jej pomóc uciekali na jej widok.
Zmartwiona żyrafa usiadła w końcu na parkingu i zaczęła płakać.
Itd.
Podpowiem, że im bardziej absurdalne przygody bohaterów, tym więcej dobrej zabawy i śmiechu!
Kim ja jestem?
To propozycja dla starszych dzieci w wieku szkolnym. Dla ułatwienia (gra jest naprawdę trudna!) zawężamy to kim jesteśmy do konkretnej kategorii (jarzyny, zwierzęta, przedmioty domowe). Każdy z uczestników w myślach wybiera sobie coś czym jest. Zadaniem drugiej osoby jest odgadnięcie co wybrał przeciwnik poprzez zadawanie mu pytań naprowadzających nas na rozwiązanie. Ale uwaga! Pytania muszą mieć formę zamkniętą, czyli być sformułowane w taki sposób, aby można było na nie odpowiedzieć tylko za pomocą słów tak lub nie. Np. Czy to zwierzę domowe? Czy jest duże? Czy poluje na myszy? Czy ma ogon?
Rymy
Banalna zabawa, która oprócz ćwiczenia poprawnej wymowy ćwiczy również kompetencje słuchowe dziecka. Zadanie polega na wymyśleniu rymującego się słowa do tego, które zaproponował przeciwnik. W wersji trudniejszej umówcie się, że mają to być prawdziwe słowa, a w wersji łatwiejszej mogą to być neologizmy (np. zając – tając).
Mam nadzieję, że podane wyżej propozycje urozmaicą trochę trudy pracy nad poprawną artykulacją. Największą siłą tych zabaw jest to, że nie potrzebujecie do nich żadnego specjalnego miejsca, akcesoriów, obrazków, ani zeszytu. Walczcie wspólnie o poprawną artykulację, aby w przyszłości nie narazić dziecka na kompleksy związane z wadą wymowy, a przy okazji bawcie się dobrze!
Sabina Baranowska
neurologopeda
Przeczytaj na czym polega praca logopedy i neurologopedy w naszym Centrum. Sprawdź dojazd z Krakowa.